Một chiếc sân nho nhỏ đã bao mùa in đậm kí ức tuổi thơ tôi. Lung linh và ngào ngạt cháy bỏng. Cứ nghĩ tới là thương. Cứ nhìn về lại nhớ. Mảnh sân đơn sơ gầy guộc và chằng chịt thô ráp nhưng hiền hậu đến vức vuông. Gió vẫn ú oà, mưa mải bập bênh, nắng hồn nhiên chân sáo. Mọi thứ cứ quấn chặt lấy bóng tôi trong hình dung đầy khắc khoải. Tôi đăm chiêu trong tan ra. Mảnh sân ngày nào thật đẹp đẽ không phôi pha. Chừng ấy thôi, đã đầy và kịp đủ…
Chiếc sân gạch nhà tôi cũng giản dị bình thường như sân của bao nhà hàng xóm thời ấy. Này viên màu cam sẫm, này viên màu tím than, kia lại màu nâu, màu tro xám… Viên lành, viên vỡ đôi, viên sứt mẻ được bố gánh nhễ nhại từ lò gạch của bác tôi về, tận dụng đặt giữa những làn vôi cát và tự tay miết mải trộn trạo thành chiếc sân vuông. Thỉnh thoảng mẹ vẫn nhắc lại khi cả nhà quây quần bên nhau. Anh em tôi chăm chú dõi nghe, bố trầm ngâm xa xăm nối dài thêm câu chuyện.
Mẹ còn kể, thuở bé tôi chập chững đứng ngồi, lê la khắp sân. Răng mọc nhì nhằng, chỗ có chỗ không. Thế mà cái miệng cứ chúm chím phập phồng vì nhai cơm búng. Chân ngất ngưởng, lon ton chạy theo gà con đang lạc mẹ chiêm chiếp mà vấp ngã, trán bươu bằng quả ổi. Ê a khóc, nước mắt nước mũi quẹt ngang quẹt dọc, tay còn bập bẹ đánh chừa xuống nền sân gạch như bắt đền, rồi hết đau ngay sau lúc ấy.
Chiếc sân từ từ gần gũi và gắn bó với mọi người trong nhà như một thành viên. Sân bằng phẳng khe khẽ bám bùn mẹ trải để dễ dàng gieo mạ cấy. Khi cây mạ xanh rì cao chừng hơn nửa gang tay, rễ tua tủa thau tháu trắng tinh là lúc mẹ cuộn tròn cả mê mang ra đồng. Mặt sân còn hằn lại những vệt loang lổ ẩm ướt. Vệt mồ hôi của mẹ? Vệt mồ hôi của mạ? hay vệt mồ hôi của sân?. Có lẽ là vệt của cả ba gối lên nhau xoay tròn lắng lo và tất tưởi?. Mùa gặt về rộn ngõ, sân hối hả chạy ùa theo tiếng xình xịch rung lên từ máy tuốt lúa. Sân reo vui phấn khởi đón chào rơm tươi và thóc mới. Sân nhuộm mình vào nắng cho nóng bỏng giòn tan để đảo thơm từng mẻ thóc. Sân đáo để khi cất trộm vài nắm thóc nhỏ trong kẽ gạch phần đàn gà quanh quẩn sẽ gọi chúng vào vừa bới vừa ăn. Gà ăn chẳng hết, hạt thóc lại nảy mầm mọc dần thành cây lúa thưa thớt ngộ nghĩnh quanh sân.
Ông trời thương cái sân mỏng, hết nắng lại bù đắp cho mưa. Mỗi trận mưa về, sân tí tách hoan ca, sân thổi nước thành bong bóng tròn tinh nghịch. Từng thớ gạch như duỗi dài ùm lên ùm xuống tắm gội no nê thoả thích dưới làn nước trời trong veo mát rượi. Mẹ thường lấy hết xô chậu mang ra hứng nước mưa cho đỡ phí. Tôi cứ đứng trên hiên mà đưa tay chân hứng giọt gianh chảy vào thích lịm. Mưa tạnh rồi, sân cũng sạch bóng, vươn mình tỉnh táo khôi ngô. Vài chiếc lá đáp xuống dũi dũi, cù cù vào sân, chúng nô đùa cùng nhau xèn xẹt.
Những đêm hè, bố con tôi thường trải chiếu và mang cả gối ra giữa sân, ngồi, nằm hóng mát. Đôi khi sân còn rực nóng chưa kịp nguội bởi cơn nắng trưa chiều. Đưa tay lên bầu trời, tôi hỏi bố về những vì sao. Bố chỉ dòng sông Ngân Hà, chòm sao Thần Nông và cả con vịt, chiếc gầu sòng rõ rệt cùng chòm Ngưu Lang Chức Nữ. Tôi lơ mơ chưa hình dung rõ ràng thì bố lấy giấy bút tận tình chấm tựa vì sao cho tôi bao quát và tưởng tượng. Bố mở đài, chỉnh pin, chỉnh kênh sẹt sẹt. Vẫn chất giọng ngọt ngào của các cô chú phát thanh viên ngân nga trầm bổng theo nền nhạc. Từng tiết mục, từng chương trình sao mà da diết.
Con Vàng, con Mực sằng sặc cắn, ngoạm trêu đùa nhau chán chê rồi lăn ra sân ngủ. Đôi lúc còn ‘hức, hức’ mê sảng, rồi thấy động lại bật dậy lao vù ra ngõ sủa lốp bốp. Anh hai tôi vẫn còn tranh thủ vẽ ô lồ tròn trên nền sân gạch để bắn bi, hình như mai còn tác chiến với lũ bạn. Tôi vòi vĩnh xin anh một viên để đập ra lấy múi khế nhiều mầu bên trong chơi thì anh lọc xọc cất hết vào lọ giấu biệt. Tôi vừa chạy theo vừa mách bố mẹ…Nhiều khi cũng chỉ vì chạnh choẹ nhau mà cả hai đứa cùng bị lằn roi bao lần. Mỗi đứa một góc sân, anh khóc ông ổng, em gào the thé… rồi nín tự lúc nào chỉ có sân mới biết rõ nhất.Mẹ vẫn ngồi ở bậc thềm trước sân mà đếm từng chục tiền lẻ gọn gàng để mai còn đi chợ sớm.
Trăng lơ lửng, trăng tròn vành, trăng dát bạc khắp sân. Bầu trời mở tiệc trăng sao, đẹp lung linh kiều diễm. Gió quàng xiêm y thướt tha, la đà trẩy hội. Màn đêm mơ màng, ngọt ngào như cổ tích. Tôi hít hà vui sướng miên man, để rồi mang cả không gian ấy cuộn tròn theo những giấc ngủ. Cây na nhập nhoè rung rinh cạnh đầu hồi bếp cũng rướn cành lá như muốn ùa vào sân mà góp chuyện. Vòm trời quê như được đựng cả hình hài và sắc vị trên sân. Dìu dịu, thanh bình và êm ả. Đó là những ngày tháng tôi chưa kịp lên mười. Tôi còn bận bịu đủ thứ trò chơi. Lúc thì nhảy lò cò quanh sân, khi lại nhảy dây chun, chơi chuyền, rải ranh, ô ăn quan bằng sỏi đá. Lúc lại lấy ngói vụn vẽ vào sân đủ thứ hình. Sân chiều chuộng và thoả thích cho tôi. Bao mùa nắng gió mưa dông, sân vẫn tần tảo âm thầm đệm những bước chân, những dáng ngồi, cả những bữa cơm đạm bạc và phút chuyện trò mênh mang niềm hạnh phúc.
Tôi lớn hơn, sân cũng già đi. Màu sân bạc dần, cũ hẳn. Những kẽ gạch rỗng to hơn, những mạch vôi cát bở ra lỏng lẻo. Bố lại tỉ mỉ trộn xi măng vào chiếc xô nhỏ vá một vòng quanh sân. Tôi chợt hiểu vì sao, bố không phá đi để làm sân mới to đẹp hơn mà bố chỉ cơi nới cho sân thêm rộng ra bằng những dải gạch vuông màu đỏ. Dù không nói với nhau, nhưng cả nhà, ai nấy cũng như tôi đều muốn giữ lại tất thảy những kỉ vật, kỉ niệm đã cùng gắn bó. Phần sân cũ hiền hoà nằm đó như mừng tủi, như cảm động khi biết mình còn có ích và chưa một lần bị rũ bỏ hay bị lãng quên. Chỉ nghĩ bấy nhiêu thôi mà sân vui, sân an lòng về những tháng ngày tuyệt vời phía trước…
Tôi vẫn thường trở về thăm nhà, đôi chân trần lại được la cà bên mảnh sân bây giờ và ngày ấy. Chiếc sân quê mộc mạc giản dị nhưng đằm thắm nghĩa tình. Chiếc sân trìu mến luôn mở rộng vòng tay nụ cười, nhớ nhung chờ đón. Niềm thương bất tận cứ mớ ba mớ bảy
chồng chất lên nhau, đầy lại thêm đầy, đầy chẳng dư thừa, đầy chẳng vương rơi, đầy chẳng ngừng ngơi. Vẹn tròn và kịp đủ.
Ơi à, tôi gọi chiếc sân tôi.
——————————
Tác giả: Mộc Nhiên (Nguyễn Thanh Xuân)
